Tác phẩm "Vết thời gian"

Ảnh chụp một ngôi nhà của người Hà Nhì đen, thôn Lao Chải, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai. Đặc điểm các ngôi nhà ở đây đều được làm theo kiểu trình tường bằng đất nháo kỹ, gồm hai vòng trong và ngoài. Tường nhà đắp dày khoảng 40 - 45cm, cao từ 3 - 4m trong lõi được chèn đá cục nên rất chắc chắn. Mỗi ngôi nhà rộng trừng 60 - 80m2 gồm bốn mái, đều lợp cỏ tranh nên lâu ngày mái nhà mọc những tầng rêu xanh màu sắc trông rất đẹp, luôn hấp dẫn các nghệ sĩ nhiếp ảnh. 

Đó là vài nét đặc thù của những ngôi nhà nơi đây. Còn về tính học thuật ở tác phẩm này có điều gì đặc biệt?

Nếu người xem mà “nheo” mắt lại nhìn sẽ thấy, hình tượng ngôi nhà giống như một cây nấm khổng lồ, nổi lên giữa trời xanh, mọc từ triền núi cao. Toàn bộ mái nhà, cỏ tranh đã phủ rêu xanh. Sự liên tưởng lại giống như một chiếc dù đang che chở hai bé đứng ở cửa, trông thật dễ thương. Vị trí đứng của hai nhân vật vào đúng đường mạnh của ảnh. Càng đẹp hơn, ý nghĩa hơn khi nhân vật đứng giữa thân mạch sống, hình tượng cây nấm như một mầm xanh núi rừng nơi đây. Tại sao ảnh lại có những hình tượng, sự liên tưởng như vậy? Là vì tác giả đã chọn thời điểm chụp bức ảnh này hợp lý, vào “giữa buổi sáng với ánh nắng xiên” (như tác giả cho biết).

Khi xem ảnh, người xem thấy bóng đổ của mái nhà phía bên đường in đậm trên tường, phía dưới ảnh là ngôi nhà được lợp bằng những tấm prô xi măng, thứ ngói lợp có thể gọi là “hiện đại” với bà con nơi đây. Chính sự kết hợp hài hòa giữa hình và bóng, cũ và mới, truyền thống và hiện đại mà nhãn quan người chụp đã phát hiện và ghi lại. Tác phẩm xứng đáng nằm trong tốp giải thưởng của liên hoan. Nói đến đồng bào miền núi, vẫn là cái tình hơn cả sự giàu sang.

Ở tác phẩm này, ta nhận ra một điều: Sáng tạo nghệ thuật trong đó có nghệ thuật nhiếp ảnh rất cần yếu tố cảm xúc. Muốn vậy, người chụp cần nâng cao trình độ cảm thụ ngôn ngữ hình tượng có tính khái quát điển hình, tự phân tích được chiều sâu tư tưởng trong tác phẩm với mục đích hài hòa và logic. Chụp cái cảm nhận, hơn là cái chỉ nhìn thấy đơn thuần.